ДандчIвай

  ДандчIвай

Нуцалав – Салам гIалайкум ГIумалав

ГIумалав – Ва гIалайкум салам Нуцалав
Нуцалав – Щиб хIал бугеб дур? Ццевегоялълъасса нахъе вихьчIо дида мун.

ГIумалав – Аллагьассе рецц, лълъикI буго. Валлагь, битIарабхха, гIемераб мехх бана дида мун вихьчIого. Мун вугев кини? Щиби бунев вугев? ХIалтIинев вугищи?

Нуцалав – Эхха, анцIгониги сон бараб батла аххираб нугьалълъ дандчIваралълъасса нахъе. Дирги, баладго, хъисараб гьечIо, гьадабго бакIалълъа хIалтIинев вуго. Гьималазе дарсал кьенев вукIиняхха. Дур эбел-эмен кини ругел? УнтчIого ругищи?

ГIумалав – Эбел-эменги лълъикIго руго, Аллагьассе рецц. Эбел рукъусса гIебеде йикIиня, рукъуб хIалтIиги каминяро киданиги. Эмен межгиталълъе хьвадинев вукIиня. Къуръанги цIцIалинев вукIиня, кIвараб хIалалълъа гIараб мацIцIги гьадебунев вукIиня. Дурго эбел-эмен кини ругел?

Нуцалав – дир эбелги лълъикIго йиго, базаралълъа йичариней йикIиня, рукъуй чIчIедего кIваняро гьелълъа, эменги хIалтIоле хьвадинев вукIиня, гьаб заманаялълъа унтарал чиги цIцIикIкIлун гьессул хIалтIи гIемераб букIиня. Якъад дур яццги йихьана, хIалтIоласса йачIиней йигогIан, лълъикIаб хIалтIи щомо буго гьалълъе, машаллагь, гIедегIан ххаржги щонеб бугеб. Гьаб заманаялълъа лълъикIаб хIалтIиги бигьаго щонярохха. Дур гьимал кини ругел? КIудал гIумо ратиня.

ГIумалав – Э, дир гьималги кIудал гIумо руго, цояв вас гьавудукIанив цIцIалинев вуго, эргъерухъан вахъде вуго, цоясс ролол тукан рагьун буго. Яс жеги цIцIалдокIаний цIцIалиней йиго, микьабилеб кьералълъа, ясалълъе бокьун буго унтукIаний хIалтIде. Дур гьимал ругел кини?

Нуцалав – Дир гьималги жеги цIцIалдокIанир цIцIалинел руго, Цидулав щуабилеб кьералълъа цIцIалинев вуго, БацIилав микьабилеб кьералълъа цIцIалинев вуго, ГIарцулай анцIабилеб кьералълъа цIцIалиней йиго.

Гьанже дун эндехха, салам гIалайкум, жеги рихьлин.

ГIумалав – Ва гIалайкум салам, рихьлин.

Ле, маарулал لې مائارۇلال

 Маарул мацIцIалъ ургъа!!!

Маарул мацIцIалъ кIалгьае!!!

Маарул мацIцIалъ хъвадаре!!!

مائارۇل ماڞاڷ ئۇرغا.

مائارۇل ماڞاڷ گالهايـې.

مائارۇل ماڞاڷ څوادارې.

Метер къоялъасса нахъе маарул мацIцIалъа кIалгьае

 Гьандже нуж рукъур гIурус мацIцIалъа кIалгьанел ратани, метер къоялъасса нахъе маарул мацIцIалъа кIалгьае, ценги ножер гьимал кIудал гIурал мехалъа гьез ноже баркала кьеде буго.

هانجې نۇج رۇقۇر عۇرۇس ماڞاڷا گالهانېل راتانێ، مېتېر قۈياڷاصا ناڅې مائارۇل ماڞاڷا گالهايې، ښېنڬێ نۈجېر هێمالاز گۇدال عۇرال مېخاڷا نۈجې باركالا ڨېدې بۇڬۈ.

Коделдерил мацIцIалъа гьечIо "х", "лъ" гьаркьал

 Коделдерил мацIцIалъа гьечIо "х", "лъ" гьаркьал, гьелълъ коделдерил мацIцIалъа ругел "хх" - خ  гьаракь хъваде бегьла  х хIарпалълъ, "лълъ" - ڷ  гьаракь хъваде бегьла лъ хIарпалъ. 

Масала, 

нелъецца - نېڷېڛا 

нилъ -  نێڷ

их - ئـێخ

махщел - ماخۺېل 

мех - مېخ

ва цогидал щинял. 

Бигьаго букIде буго.

Микьилъ бихьираб

Цо-кIиго нугьалъ дида микьилъ бихьана нелъер росо кIодолдеги-кIодолун, адамалги цIцIикIкIлун ценги кинялго гIурус мацIцIалъеги руссун. Дунги росолъе щомо, гIурус мацIцIалъ кинялго кIалгьанелги рихьун, вагъинев вукIана щивав данде ккарав чияссда. Ценги цо заманаялъасса дун ворчIана, алхIамду-лиллагьи шукру абун, гьеб микьилъ букIун бугин абун цогидаб рахъалъеги вуссун кьижана дун 

ښۈ- گێڬۈ نۇهاڷ دێدا مێڨێڷ بێڮانا نېڷېر رۈسۈ گۈدۈلدېڬێ- گۈدۈلۇن، ادامالڬێ ڞێڴلۇن ښېنڬێ كێنيالڬۈ عۇرۇس ماڞاڷېڬێ رۇصۇن. دۇنڬێ رۈسۈڷې ۺۈمۈ، عۇرۇس ماڞاڷ كێنيالڬۈ گالهانېلڬێ رێڮۇن، واغێنېو وۇگانا ۺێواو داندې ڭاراو چێياصدا. ښېنڬێ ښۈ زاماناياڷاصا دۇن وۈرڃانا، الحمد لله شكر ابۇن، هېب مێڨێڷ بۇڬێن ابۇن ښۈڬێداب راڅاڷېڬێ وۇصۇن ڨێجانا دۇن.

Ссундуе къварагIун ругел чиял мацIцIалъа хъварал ухьдул?

 Щимо гьадал лъикIал ухьдул маарул мацIцIалъа рахъинярел? ГIемер рихьиня нелъерго тариххалъул хIакъалъулъ лъикIа-лъикIал ухьдулги рахъинел, гIемер бихьиня маарул мацIцI цIуниялъул хабарги бицинеб, ухьдулни абуни, щимояли гьаняро, гIурус мацIцIалъа рахъинел руго.

Ссундуе къварагIун ругел чиял мацIцIалъа хъварал ухьдул?

ۺێمۈ هادال ڷێگال ئۇڮدۇل مائارۇل ماڞاڷا راڅێنيارېل؟ عېمېر رێڮێنيا نېڷېرڬۈ تارێخاڷۇل حاقاڷۇڷ ڷێگا- ڷێگال ئۇڮدۇل راڅێنېل، عېمېر بێڮێنيا مائارۇل ماڞ ڝۇنێياڷۇل خابارڬێ بێښێنېب، ئۇڮدۇلنێ ابۇنێ، ۺێمۈيالێ هانيارۈ، عۇرۇس ماڞاڷا راڅێنېل رۇڬۈ.

صۇندۇيې قواراعۇن رۇڬېل چێيال ماڞاڷا څوارال ئۇڮدۇل.

Чиял рагIаби

 Ахираб заманаялъа дида гIурус бичIчIинебго гьечIо, обанго бичIчIиняреб букIарабгIани адеги лъикI букIлаан. Дида гьаняро щимо гьез гIемерал чиял рагIаби хIалтIдерунел ругел, эбгиха жодерго гIурус рагIиги томо чиял росинел буго, дида гьелъул магIна бичIчIиняро.

Нелъеццаги гьебго жо бунеб буго, щибго ургъчIого чиял рагIаби росинел руго, жодерго рагIабиги томо чиял хIалтIдерунелги руго. РачIа нелъерго маарул мацIцI чиял рагIабаздасса бацIцIадги бумо ццебетIеде буде.

اخێراب زاماناياڷا دێدا عۇرۇس ماڞ بێڄێنېبڬۈ هېڃۈ، ئۈبانڬۈ بێڄێنيارېب بۇگارابعانێ ادېڬێ ڷێگ بۇگلائان. دێدا هانيارۈ ۺێمۈ هېز عېمېرال چێيال راعابێ حالطدېرۇنېل رۇڬېل، ئېبڬێخا جۈدېرڬۈ راعابێڬێ تۈمۈ چێيال رۈسێنېل رۇڬۈ، دێدا هېڷۇل ماعنا بێڄێنيارۈ.

نېڷېڛاڬێ هېبڬۈ جۈ بۇنېب بۇڬۈ، ۺێبڬۈ ئۇرغڃۈڬۈ چێيال راعابێ رۈسێنېل رۇڬۈ، جۈدېرڬۈ راعابێڬێ تۈمۈ چێيال حالطدېرۇنېل رۇڬۈ. راڃا نېڷېرڬۈ مائارۇل ماڞ چێيار راعابازداصا باڞادڬێ بۇمۈ ڛېبېطېدې بۇدې.

Мун кисса вугев?

- Мун кисса вугев?

- Дун Генусса вуго. Мун кисса вугев?

- Дун Москосса вуго. 

- مۇن كێصا وۇڬېو؟

- دۇن ڬېنۇصا وۇڬۈ. مۇن كێصا وۇڬېو؟

- دۇن مۈسكۈصا وۇڬۈ.

ДУН МААРУЛАВ ВУГО

Дида ракIалъа буго дун гьебергониги соналъ ццебе Туркиялъе щомо вукIана, дида цо туркасс гьикъун букIана мун щиб милаталъул чи вугилан, дицца гьессда абуна дун маарулавилан вугин.

 Кеве дун щваниги, кевегIанив дун вукIаниги мун щиб милаталъул чи вугилан дида гьикъараб мехалъ, дицца абде буго дун маарулавилан вугин, дир мацIцIги маарул мацIцI бугин абде буго. 

دێدا راگاڷا بۇڬۈ دۇن هېبېرڬۈنێڬێ سۈناڷ ڛېبې تۇركێياڷې ۺۈمۈ وۇگانا، دێدا ښۈ تۇركاص هێقۇن بۇگانا مۇن ۺێب مێلاتاڷۇل چێ وۇڬێلان، دێڛا هېصدا ابۇنا دۇن مائارۇلاوێلان وۇڬێن.

كېوې دۇن ۺوانێڬێ، كېوېعانێو دۇن وۇگانێڬێ مۇن ۺێب مێلاتاڷۇل چێ دێدا هێقاراب مېخاڷ، دێڛا ابدې بۇڬۈ دۇن مائارۇلاوێلان وۇڬێن، دێر ماڞڬێ مائارۇل ماڞ بۇڬێن ابدې بۇڬۈ.

ЧIчIегIеролъул карщ

 - ГьабсагIалъа чIчIегIеролъул карщ квана. ТагIамаб букIана.

- هابساعاڷا ڄېعېرۈڷۇل كارۺ كوانا. طاعاماب بۇگانا.

Бакъунде как баде заманги щомо буго.

 - Бакъунде как баде заманги щомо буго. Мун каки чурун вугищи?

- ВахI, кагIан хехго заман араб, гьабсагIалъа гIадин къаде как бамо букIана, гьандже бакъунде как баде заман щомо буго, гьабсагIалъа каки чурде эна.

- Вилъаха дурго, каки чурде а, дун каки чурун вугоха. Джаматалъул как баде буго.

- باقۇندې كاك بادې زامانڬێ ۺۈمۈ بۇڬۈ. مۇن كاكێ چۇرۇن وۇڬێۺێ؟

- واح، كاعان خېخڬۈ زامان اراب، هابساعاڷا عادێن قادې كاك بامۈ بۇگانا، هانجې باقۇندې كاك بادې زامان ۺۈمۈ بۇڬۈ، هابساعاڷا كاكێ چۇردې ئېنا.

- وێڷاخا دۇرڬۈ، كاكێ چۇردې ا. جاماعاتاڷۇل كاك بادې بۇڬۈ.

Ццеве вахъун кIалгьай

- Дуда бихьарабщи сон ютубалъа МухIумад ццеве  вахъун кIалгьанев вукIарав куц?

- БихьчIо, щиби гьесс бицинеб букIараб?

- Гьесс бицинеб букIана цо гьиналъул дармил гIуцIцIелалъул хIакъалъулъ. Гьеб гIуцIцIелалъ жив-жив чияссе кьенеб ресалъул.
- Эгогощи? Балагьде ккела дун. Дуцца дихъе битIе гьеб кIалгьаялъул нусигIунтI.

- БитIла гури.

- دۇدا بێڮارابۺێ سۈن يۇتۇباڷا مۇحۇماد ڛېوې واڅۇن گالهانېو وۇگاراو كۇښ؟

- بێڮڃۈ، ۺێبێ هېص بێښێنېب بۇگاراب؟

- هېص بێښێنېب بۇگانا ښۈ هێناڷۇل دارمێل عۇڞېلاڷۇل حاقاڷۇڷ. هېب عۇڞېلاڷ جێو- جێو چێياصې ڨېنېب رېساڷۇل.

- ئېڬۈڬۈۺێ؟ بالاهدې ڭېلا دۇن. دۇڛا دێڅې بێطې هېب گالهاياڷۇل نۇسێعۇنط.

- بێطلا ڬۇرێ.

Рогьоле аде рахъарал мехалъ.

 

Рогьоле аде рахъарал мехалъ.

Эмен - Рахъаралщи? ЛъикIго кьижаралщи?

Вас - ЛъикIго кьижана, цо лъикIаб макьоги бихьана. Микьилъ тукаде омо рукIана цIияб эргъеро босде.
Эмен - ЛъикIаб макьо бихьун букIун буго дуда. Гьандже кунаде ккела. Хъармухъчай гьекъеде буго, рогьоле хъармухъчай гьекъеде лъикIаб букIиня.

Эбел - РачIа гIолохъаби кунаде, конде жоги ццебе гьуна. БухIараб хъармухъчай буго.

Эмен - ВачIинев вуго, цIакъ бокьиня де хъармухъчай рогьоле гьекъеде.

Вас - Деги бокьиня рогьоле хъармухъчай гьекъеде.

Эмен - Дида ракIалъа буго цо чамалиго соналъ ццебе цо цIцIадахIарисселъ хъармухъчаялъа хъар абинеб букIана.

ئېمېن - راڅارالۺێ؟ ڷێگڬۈ ڨێجارالۺێ؟

واس - ڷێگڬۈ ڨێجانا، ښۈ ڷێگاب ماڨۈڬێ بێڮانا. مێڨێڷ تۇكادې ئۈمۈ رۇگانا ڝێياب ئېرغېرۈ بۈسدې.

ئېمېن - ڷێگاب ماڨۈ بێڮۇن بۇگۇن بۇڬۈ دۇدا. هانجې كۇنادې ڭېلا. څارمۇڅچاي هېقېدې بۇڬۈ، رۈهۈلې څارمۇڅچاي هېقېدې ڷێگاب بۇگێنيا.

ئېبېل - راڃا عۈلۈڅابێ كۇنادې، كۈندې جۈڬێ ڛېبې هۇنا. بۇحاراب څارمۇڅچاي بۇڬۈ.

ئېمېن - واڃێنېو وۇڬۈ، ڝاق بۈڨێنيا دې څارمۇڅچاي رۈهۈلې هېقېدې.

واس - دېڬێ بۈڨێنيا رۈهۈلې څارمۇڅچاي هېقېدې.

ئېمېن - دێدا راگاڷا بۇڬۈ ښۈ چامالێڬۈ سۈناڷ ڛېبې ښۈ ڞاداحارێصېڷ څارمۇڅچاياڷا څار ابێنېب بۇگانا. 

Амгьилъгьан

 طانځێڶهان - امهێڷهان

ТIанхилIгьан - амгьилъгьан - голубцы